Doniosłość słów zawartych w Proroctwie Jeremiasza nabiera jeszcze większej wagi, jeśli uwzględnimy szczególną pozycję Jeremiasza jako proroka wybranego, poświęconego i przeznaczonego jeszcze w łonie swojej matki (Jer.1:5). Jedynie tylko kilku mężom przypadło mieć w udziale taki tytuł. Wspomnimy tu Jana proroka, czy Saula z Tarsu, nie zapominając o naszym Panu. Jeremiasz został “dany za proroka dla narodów (BG).“ Właściwe zrozumienie słowa „narodów” pokazuje, iż przesłanie Jeremiasza negujące bałwochwalstwo skierowane zostało nie tylko do jego współbraci z Jeruzalem, ale w szerszym znaczeniu do narodów nie wywodzących się z rodu Abrahama, czyli narodów pogańskich (hebr.גויים–gojim).

Analiza proroctwa pokazuje, iż w większości jego adresatami byli Judejczycy i Babilończycy. Ale również przy okazji obrazu z „jarzmem” (Jer.27), prorok apeluje do pobliskich narodów Edomu, Tyru czy Sydonu o poddanie się władzy Nebukadnesara, króla z woli Pana. Jest to zapewne część wypełnienia roli Jeremiasza jako „proroka narodów”.

JEREMIASZ KRYTYKUJE BAŁWOCHWALSTWO

Proroctwo Jeremiasza ma wypełnienie w trzech płaszczyznach, z których pierwsza odnosi się do wydarzeń współczesnych prorokowi i osobiście doświadczonych przez niego, jak choćby najazd Chaldejczyków (Jer.22:25). Następną płaszczyzną jest okres pobytu w Babilonie (Jer.24:5), którego prorok nie zaznał, pozostając w Judei, a trzecia to zniszczenie Babilonu (Jer.50:2-3), którego Jeremiasz nie doczekał, mimo sytych lat swego życia.

Pozostała jeszcze jedna płaszczyzna wypełnienia, która nie dotyczy ani Judy, ani Babilonii tamtych czasów, ale odnosi się do narodów, systemów i wydarzeń.

Przy okazji tematu rodu Abrahama i przymierzy, apostoł Paweł wspomina o obrazowym ich znaczeniu, wskazując, że w relacjach rodzinnych Abrahama także dopatrujemy się obrazu. Beniamin Wilson w Diaglott napisał: „o rzeczach, które mają inne znaczenie”.

Również niektóre elementy Proroctwa Jeremiasza możemy zaliczyć do kategorii mającej „inne, głębsze wypełnienie”. Jednym z przykładów jest 51 rozdział tejże księgi, poświęcony pokazaniu w szczegółach losu babilońskiego imperium. Rozdział ten pasuje w sekwencji do wydarzeń z poprzednich rozdziałów:

• rozdziały2-10 – ostrzeżenie i nawoływanie do upamiętania;
• rozdział 38– zdobycie Jeruzalem;
• rozdziały 40-44– losy Jeremiasza po inwazji Chaldejczyków;
• rozdziały 50-51– proroctwa dotyczące Babilonu po czasie 70 lat dominowania nad Judą.

Prorok, jak dokładny kronikarz, podaje wydarzenia poprzednie i następne, mówiąc:

“Jagnięciem spłoszonym był Izrael, lwy je spłoszyły. Najpierw pożarł je król asyryjski, a teraz, jako ostatni, obgryzł jego kości Nebukadnesar, król babiloński. Dlatego tak mówi Pan Zastępów, Bóg Izraela: Oto Ja nawiedzę króla babilońskiego i jego kraj, jak nawiedziłem króla asyryjskiego.” Jer.50:17-18

LOS BABILONU

Los babilońskiego imperium został przesądzony, podobnie jak stało się to z pierwszym gnębicielem Izraela – Asyrią, pokonaną przez Babilończyków. Teraz zapłata również nadchodzi, o czym wspominają słowa: “Wyznaczcie przeciwko niemu narody, królów medyjskich, ich namiestników i wszystkich ich urzędników, i cały obszar ich władztwa!”- Jer.51:28.

Zauważmy, jak bardzo poprawny historycznie jest prorok. Wymienia jedynie Medów z pominięciem Persów, co odzwierciedla ówczesny stan sił. Zanim oba królestwa się zjednoczyły, Medowie byli siłą dominującą. Dopiero ok. 550r.p.n.e. Persowie pod wodzą Cyrusa podbili Medię, aby następnie w 539r.p.n.e. zdobyć też Babilonię.

Według polecenia Jeremiasza, słowo Pana dotyczące Babilonu, a przekazane ustami proroka, zostało spisane na zwoju. Serajasz, kwatermistrz udający się do babilońskiej niewoli wraz z obalonym królem Sedekiaszem, miał zalecone, aby to proroctwo odczytać. Kamień uwiązany do zwoju i całość rzucona do wód Eufratu miały symbolicznie pokazać przyszły los Babilonu (Jer.51:59-64).

WIZJA UPADKU BABILONU

Zwrócimy teraz naszą uwagę na jeden szczegół wizji upadku Babilonu brzmiący:

“Biadajcie nad nim, weźcie balsamu na jego ból, może da się go uleczyć. Leczyliśmy Babilon, ale nie dało się go uleczyć; zostawcie go! Chodźmy każdy do swojego kraju, gdyż jego sąd niebios sięga i wznosi się aż do obłoków!” Jer.51:8-9

W zrozumieniu tego „proroctwa o leczeniu” pomocnym okaże się odpowiedź na pytanie: dlaczego Pan wybrał właśnie Jeremiasza, aby świadczył o zniszczeniu Judy, a następnie o upadku Babilonu?

Krótka odpowiedź brzmi: Księga Jeremiasza pokazuje sąd i zniszczenie systemu cywilno-religijnego państwa judzkiego. Wydarzenia te są obrazem pokazującym rzeczywiste zniszczenie władzy cywilno-religijnej przy końcu obecnego Wieku, mistycznego Babilonu. Podstawą do tego twierdzenia są słowa Jeremiasza:

“A przecież to Ja zasadziłem cię jako szlachetną winorośl, cały szczep prawdziwy, a jakże mi się zmieniłaś na krzew zwyrodniały, na winorośl dziką! Choćbyś nawet obmywała się ługiem i mydła używała obficie, jednak brudna plama twojej winy będzie wyraźna przede mną – mówi Wszechmocny Pan.” Jer.2:21-22

W tymże podobieństwie o szlachetnej winorośli, która zwyrodniała na dziką latorośl, zabiegi oczyszczające nie zdołały zmyć brudnej plamy. Pewien pisarz chrześcijański sugerował, iż: „Jest to symboliczne proroctwo dotyczące zarówno domu Izraela według ciała, i duchowego Izraela, kościoła w Wieku Ewangelii. (…) Proroctwo skierowane jest indywidualnie do systemów żydowskich i chrześcijańskich, pod postacią winnicy.”

PRÓBA LECZENIA

Skoro ostatni epizod istnienia Judy jest obrazem, zapewne znajdziemy w nim szczegóły pomocne zrozumieć nam sposoby „leczenia Babilonu” i sposoby zastosowania „ługu i mydła”, używając symboli ze wspomnianego  podobieństwa „o winorośli”. Popatrzmy krótko na niektóre szczegóły tego obrazu.

Należy podkreślić, iż proces zniszczenia egzystencji Judy wraz ze zniszczeniem kościoła żydowskiego jest okresem, który kończy się inwazją babilońskiej armii i:

1. zniszczeniem świątyni oraz władzy religijnej (2Król.25:9);
2. upadkiem władzy cywilnej reprezentowanej przez króla (Jer. 39:7-8).

W tych też obszarach rozpatrujmy nasz obraz.

Po tym czasie następuje inny okres w historii ludu wybranego, okres niewoli w Babilonie i oczekiwanie na jej koniec, zgodnie z obietnicą wyjścia. Jako że jest to odrębny etap w historii Izraela, stanowi to odrębny obraz.

BAŁWOCHWALSTWO POWODEM NIEWOLI

Odstępstwo tego okresu polegało na powszechności praktyk bałwochwalczych, co wielokrotnie pokazuje Jeremiasz. Pokażmy jedynie kilka przykładów:

Dzieci zbierają drwa, a ojcowie rozniecają ogień; kobiety ugniatają ciasto, aby wypiekać placki dla królowej niebios, cudzym bogom wylewa się ofiary z płynów, aby mnie obrażać. Czy mnie tym obrażają – mówi Pan. (…) Oto mój gniew zawzięty wyleje się na to miejsce, na ludzi i na bydło, na drzewa polne i na płody rolne – płonąć będzie i nie zgaśnie.” Jer.7:18-20

Opis ten pokazuje jak powszechne i wielopokoleniowe były praktyki, które zawiodły ich do niewoli babilońskiej.

Odejście przez chrześcijaństwo od nakazu drugiego przykazania dotyczącego nie czynienia sobie obrazu rytego, ma tu zapewne swe odbicie. Ofiary z pokarmów składane cudzym bogom, czy wypiekanie placków dla królowej niebios, też można łatwo odnieść do nadmiernego kultu oddawanego matce naszego Pana.

Stan niewierności w stosunku do Boga trafnie przedstawiają słowa Pana skierowane do proroka: “Bo ile jest twoich miast, Judo, tyle jest twoich bogów, a ile jest ulic u Jeruzalemie, tyle ołtarzy postawiliście dla bałwana bezwstydu, tyle ołtarzy, aby spalać kadzidła Baalowi”– Jer.11:13. I dalej: “Przez bezwstydny swój nierząd (mowa o Izraelu) zbezcześciła ziemię, cudzołożyła z kamieniem i drewnem. Mimo to wszystko niewierna jej siostra, Juda, nie powróciła do mnie ze szczerego serca, lecz obłudnie – mówi Pan”– Jer.3:9-10.

DALSZE ODSTĘPSTWA

Powiemy, że naród ten popadł w chorobę oddawania czci bogom z drewna oraz kamienia i składania dla nich ofiar. Nasuwa się znajomy obraz świątyń chrześcijańskich, gdzie podobnie oddaje się hołd bogom z drewna i kamienia. Prorok Habakuk, również będący świadkiem tych wydarzeń, potwierdza: “Biada temu, kto mówi do drewna: Obudź się! a do niemego kamienia: Rusz się! Czy może on dać wskazanie? Przybrany jest złotem i srebrem, lecz ducha w nim nie ma żadnego”– Hab.2:19.

Zanim Izraelici zdobyli Kanaan, jego mieszkańcy praktykowali w dolinie Hinnom (Gehenna) kult ofiar z ludzi składanych Molochowi. Okrucieństwo i tortury, jako niezgodne z Boskim charakterem, zakazane były dla synów Abrahama. Te ohydne praktyki, o których Pan nadmienił: “czego Ja nie nakazałem i co mi nawet na myśl nie przyszło”– Jer.7:31, wzbudzono ponownie w czasie ostatków Judy, jak czytamy: “Bo synowie judzcy czynili to, co złe przed moimi oczyma – mówi Pan – postawili w domu, który jest nazwany moim imieniem, swoje obrzydliwości, aby go bezcześcić. Wznieśli miejsce ofiarne Tofet w Dolinie Ben-Hinnoma, aby spalać w ogniu swoich synów i swoje córki”– Jer.7:31.

NAUKA O PIEKLE

Koresponduje to z nauką o wiecznych torturach i mękach, zapoczątkowaną w „ciemnych wiekach”, kiedy to zmuszano chrześcijan do wierzenia w nią, biorąc za podstawę fragmenty Biblii pozornie popierające ten sprytny wymysł Szatana (zobacz przypowieść o bogaczu i Łazarzu – Łuk.16:23). 

Jeremiasz pokazuje nam również kogo dotyczyło zepsucie. Czytamy (Jer.2:8):

1. “Kapłani nie pytali: Gdzie jest Pan?” – przywódcy religijni zapomnieli o Bogu;
2. “Stróże prawa nie znali mnie i pasterze odstąpili ode mnie” – starsi i przełożeni nie szukali woli Pana;
3. “Prorocy prorokowali w imieniu Baala, chodzili za bogami, którzy nie mogą pomóc” – fałszywi prorocy namawiali naród do bałwochwalstwa.

Mimo tego odstępstwa Juda ciągle była przedmiotem Pańskiego zainteresowania, ciągle była „Pańską winoroślą”. Tak mówi Pan: “Pomnę na miłość twojej młodości, na uczucie czasu twojego narzeczeństwa, gdy chodziłeś za mną na pustyni, w kraju nie obsiewanym. Izrael był poświęcony Panu, był pierwocinami jego plonów”– Jer.2:2-3.

Pan miał w pamięci dowody miłości ze strony narodu z początkowych czasów. Dlatego Pańskie uczucie do narodu nie wygasło, choć było poddane próbie. Dowodem tego ciągłego zainteresowania był Jeremiasz, jak również inni prorocy posyłani z próbą uzdrowienia narodu: “Postawiłem też nad wami stróżów, aby wołali: Uważajcie na głos trąby!”– Jer.6:17.  

Jeremiasz był dla nich głosem trąby: “I rzekł Pan do mnie: Ogłaszaj te wszystkie słowa w miastach judzkich i na ulicach Jeruzalemu, mówiąc: Słuchajcie słów tego przymierza i wypełniajcie je”– Jer.11:6.